Osnovna i najčešća dijagnostička procedura je analiza krvi pacijenta. Bilo da se javio zbog određenih tegoba ili preventivnog pregleda, nakon prvog fizikalnog pregleda i  anamnestičkog razgovora, gotovo je sigurno da će biti upućen na analizu kompletne krvne slike. Krv je tečnost koja struji i putuje kroz naš organizam i prolazi kroz sve organe, tako da je ujedno i nosilac svih bitnih informacija o promenama u njima. Stanje krvi i promene u njoj prvi su signal ukoliko je došlo do oboljenja i putokaz su odakle treba krenuti u daljim pretragama.

Analiza krvne slike radi se radi procene opšteg stanja organizma, kao i radi utvrđivanja određenih procesa kao što su infekcije, malokrvnost, uhranjenost, trudnoća, intoksikacija, hematološka oboljenja, tumori i dr.

Krv je gusto, neprozirno, tečno tkivo koje se sastoji od krvnih ćelija i krvne plazme. Krvna plazma je tečni deo krvi, vodeni rastvor koji se sastoji od organskih i neorganskih materija, dok u krvne ćelije spadaju crvena krvna zrnca (eritrociti) koja krvi daju karakterističnu crvenu boju, bela krvna zrnca (leukociti) koji nastaju u koštanoj srži i limfnim čvorovima, kao i krvne pločice (trombociti) koje su ujedno i najsitniji elementi krvi.

Za analizu krvi nisu potrebne nikakve naročite pripreme, niti posebna odricanja. Da bi rezultati bili pouzdani, savetuje se da se krv uzima u ranim jutarnjim časovima, da pacijent pre toga ne doručkuje, a da je prethodno veče imao lagani i ne suviše kasni večernji obrok, da ne popije nikakav lek, u dogovoru sa svojim lekarom, suplement ili energetsko piće, kao i da ne konzumira kafu, alkohol i cigarete. Poželjno bi bilo da prethodno nije bio pod povećanim fizičkim naporom, te da je analiza rađena u odmornom stanju pacijenta.

Analizom krvne slike utvrđuje se vrsta, broj, izgled i odnos krvnih ćelija. Određuje se broj leukocita, ertitrocita i trombocita, nivo hemoglobina i hematokrita, kao i leukocitarna formula.

Broj leukocita i leukocitarna formula značajni su u otkrivanju, terapiji i praćenju zapaljenjskih stanja u organizmu, virusnih i bakterijskih infekcija, kao i oboljenja imunološkog sistema. Eritrociti, hemoglobin i hematokrit se analiziraju sa ciljem utvrđivanja anemije, krvarenja u organizmu, kao i hematoloških oboljenja. Vrednosti trombocita ukazuju na kvalitet koagulacije (zgrušavanja) krvi. Manjak trombocita ukazuje na sklonost ka krvarenju, dok povišene vrednosti ukazuju na povećano zgrušavanje krvi i rizik od stvaranja krvnog ugruška (tromba) u kardio vaskularnom sistemu.

Sedimentacija je brzina kojom se krvne ćelije izdvajaju iz seruma. Ubrzana je kod upala, u stanjima šoka, kod reumatoidnih oboljenja, u trudnoći i nakon porođaja, za vreme menstrualnog ciklusa, tokom akutnog infarkta miokarda, tumora, oboljenja jetre i bubrega, kao i nakon hirurških intervencija.

Nakon vađenja krvi, bilo da je uzimana kapilarno ili venski, vrlo brzo dobijamo rezultate krvne slike. S obzirom na kompjutersku obradu, pored svakog analiziranog elementa koji je označen tipičnom, univerzalnom skraćenicom, nalaze se referentne vrednosti. Referentne vrednosti zavise od pola i godišta pacijenta i predstavljaju raspon u kome se kreće svaki pojedini parametar.

Veoma je važno da ne pokušavamo da tumačimo svoje analize krvi samo na osnovu toga da li kod određenih parametara postoje povećanja ili sniženja, pre svega zato što smo laici i što je neophodno da analizu tumači lekar koji nas je uputio. Krvna slika nije prost pregled pojedinih krvnih ćelija sa svojim vrednostima, nego se ona posmatra od strane obučenog, stručnog lica kao jedinstveno sadejstvo elemenata i njihovih međusobnih odnosa. Takođe, odstupanja od referentnih vrednosti ne znače nužno i prisustvo bolesti i mogu da ukazuju na trenutna i prolazna stanja. Lekar će utvrditi uzroke odstupanja od referentnih vrednosti i doneti odluku o daljim dijagnostičkim procedurama i terapiji.

Odlazak u hematološku laboratoriju određenim pacijentima nije prijatan, zbog intenzivnog straha od igle ili prizora krvi i potrebno je da navedeno naglasite prisutnom osoblju, kako bi uzimanje uzorka proteklo bez većih teškoća. Međutim, bez obzira da li se plašite ili ne, lekari savetuju da zdrave osobe urade analizu krvi svakih šest meseci, jer je to period unutar koga se može razviti neko oboljenje, a koje se potom može uspešno lečiti s obzirom na početni stadijum. Neka analiza krvne slike bude deo vašeg rutinskog preventivnog pregleda svakih pola godine i još jedan korak ka odgovornom odnosu prema sopstvenom zdravlju.

Violeta Pivnički, dipl.psoholog